Oyun ve Hayat Boyu Süren Gelişim

Oyun hayatta ilk sosyalleşme anından yaşlılığa kadar hayatta iyi deneyimler kazanmasına faydalı olan bir iletişim biçimidir.  Evcilik, doktorculuk, oyuncaklar ile hayali oyunlar yaratma hepimizin aşina olduğu kavramlardır.  Anneannesinin antik dikiş makinesinin pedalına oturup evi hareket ettirdiğini düşünebilirdik. Rol yapma oyunları bir günümüzde farkındalık ile birlikte , çocuklar için olduğu kadar yetişkinler için de sosyal ve iş hayatlarında önemli bir yer tutmaktadır.

Rol Yapma Nedir?

Rol yapma denilen oyun çocukların kendinden başka bir tipe veya duyguya bürünerek başka bir kişi olarak davranışsal bir oyun tipidir. Birçok uzmanın ve yapılan araştırmaların ortak sonucu, oyunun en saf ve doğal hali olan rol oyunlarının gelişime fayda sağladığı.  Rol oyunları kısaca çocukların kendinden başka bir şey veya başka biri gibi davrandıkları hayali oyunlardır. Sosyal ve duygusal gelişiminde büyük bir katkısı olurken sosyal bir toplulukta yaşamak için en önemli olan empati duygusu, dinlemek, problem çözmek ve ifade biçimlerinin zenginleştirilmesi için doğal bir ortam oluşturur. Bu tip oyunlar ile keyif alınan durumun keşfetmesi, hangi meslekten, hangi hayvanlardan , hangi ortamlardan, hangi tip duygulardan hoşlandığı gibi benlik duygusunu içermesi zengin bir gelişim sağlar. Aslında verilen senaryo kapsamında prototip bir kişilik gibi davranarak, onun muhtemel davranışlarını betimlemek ve interaktif bir biçimde karşı tarafla iletişim kurma etkileşimidir.  

Çocuklarda Role Yapma'nın Gelişimlerine Katkısı

Bir bebeğin veya çocuğun en erken sosyalleşmesi, yaratıcı yaşam olan oyunla başlar. Deneyerek keşfetme en verimli öğrenme aktivitelerinden birini oluşturur. Daha önce deneyimlenmemiş ve sınırı olmadığı için oynayıcının zihninde daha güvenilir bir ortam hazırlar. Gerçek yaşamlarında deneyimleyemediği veya cesaret etmeye korktuğu birçok durum, rol oyunları ile tecrübe ederler. Sonuçlar hayali ve olasılık açısından zengin olduğu için birden fazla ve süreklilik arz eden senaryolar ile deneyim kazanmalarını sağlar. Hayali becerinin küçük yaşlarda kısıtlı veya güvensizlik hissi artırır düşüncesinin aksine, yapılan bir çok araştırma ve uzmanlara göre, erken yaştan itibaren rol yapma oyunu oynayan çocuklar bir çok duygu ve deneyimi daha doğal ve saf bir şekilde kişilik oluşumunda katkısı olduğu ve gelişimlerinde önemli bir yer tuttuğu kanaatindedir.

YETİŞKİNLER VE OYUN

Bu tarz aktiviteler ne kadar çocukluk üzerinden anlatılmışsa da aslında her yaşta bir takım geliştirilmeye açık duygu, davranış, empati duygusu, mantık kurma, stratejik ilişkiler, takım ile bir bütün olarak hareket etmek anlamında da ve diğer tüm alanlarda da karşımıza çıkar. Modern dünyada büyük bir oynayıcı kitlesi olan FRP( fantastik rol play) , RPG (rol play game) dünyası Türkiye'de de hem geleneksel masaüstü hem de dijital dünyada popularitesini korumaktadır. Yeni dünyaları keşfetmeye dayalı bir istek bulunan kaşif çocuklar kadar yetişkin kaşiflerimiz de keyif alıyorlar.

Örgütsel psikolojide, birçok profesyonel kuruluşta yetişkin rol oynamayı bir yüksek öğrenim, sağlık hizmetleri, şirket yönetim rol paylaşımları, hükümet dahil simülasyon araçları, ordu, bilişim, tıp araştırmaları, çeşitli sosyal hizmetler vb. rol yapma becerisi hayati önem taşıyabilir. Akademisyenler ve tasarımcılar, bu nedenlerle boş zaman rol oynamayı eğitim ortamlarına uyarlamaya yönelik artan bir ilgi geliştiriyorlar.

Oyun oynamak eğlenceli, hatta eğlenceli. Bizi ferahlatır ve enerji verir. Oyun, yaşam boyunca sadece çocuklar için değil, çalışan ve emekli yetişkinler için de hayatın merkezi bir unsurudur. Yüklerimizi oynarken daha hafif hissederiz ve yeni olasılıklara açılırız. Ancak oyun daha da derine iner, bizi daha akıllı hale getirmek ve durumlara daha iyi uyum sağlamak için beynimizi şekillendirir. Yenilikçi bir kültür olarak başarımız, önce oyunun önemini kabul etmemize, ardından oyunun günlük yaşama girmesine izin vermemize bağlıdır.

Temel Çıkarımlar

Başarı ile eğlenceli aktivite arasında güçlü bir ilişki vardır.

·             Oyun, hayvanların, özellikle de yüksek zekalı hayvanların refahı ve hayatta kalması için önemli olan evrimleşmiş bir davranıştır.

·             Oyun beynimize sıkı sıkıya bağlıdır (Husky ile Kutup Ayısı ve bebekli Anne hikayeleri).

·             Oyun, sosyal becerilerin geliştirilmesi için gereklidir.

·             Oyun oynamak, problem çözme becerilerinin gelişimi için çok önemlidir. Özellikle el içeren oyun.

Tarihin akışı ve değişen dünya düzeni içinde yetişkinlerin nasıl oyun oynamaktan uzaklaşmıştır. Oyun sadece çocukların eğlenmesi için değil; her yaştan bireyin eğlenmesi, zihinsel gelişimi ve ruhsal dinginliği için gerekli gibi görünüyor. (6)

Hikaye anlatımı, beynimizi harekete geçirmenin en güçlü yollarından biridir ve rol yapma oyunları bunu inanılmaz derecede iyi yapar. Hikayeler anlattığımızda ya da onları deneyimlediğimizde, beynimizin dili, olayların neden ve sonucunu işlemesi ve ayrıca bunları kendi önceden var olan deneyimlerimizle ilişkilendirmesi gerekir. Sorunları nasıl çözeceğinizi öğrenmek, eleştirel düşüncenizi geliştirir ve gelecekte sorunlara doğru zihniyetle yaklaşmanıza yardımcı olabilir. Rol yapma oyunlarında aynı anda hem satranç oyuncusu hem de satranç taşısınız. Sorunları farklı açılardan görmeyi öğreniyorsunuz ve karanlık, canavar dolu mağaranın sonunda her zaman bir ışık olduğunu fark ediyorsunuz.

Oyun yardımcı olur;

Stresi azaltın. Oyun eğlencelidir ve vücudun doğal iyi hissettiren kimyasalları olan endorfin salgılanmasını tetikleyebilir. Endorfinler genel bir sağlık duygusu sağlar ve hatta ağrıyı geçici olarak hafifletebilir. İlişkilerinizi ve başkalarıyla bağlantınızı geliştirin. Kahkaha ve eğlenceyi paylaşmak, başkalarıyla empati, şefkat, güven ve samimiyeti geliştirebilir. Oyunun belirli bir etkinliği içermesi gerekmez; aynı zamanda bir ruh hali de olabilir. Eğlenceli bir doğa geliştirmek, stresli durumlarda gevşemenize, yabancılarla buzları kırmanıza, yeni arkadaşlar edinmenize ve yeni iş ilişkileri kurmanıza yardımcı olabilir.

Kendinizi genç ve enerjik hissetmenizi sağlar. George Bernard Shaw'un sözleriyle; “Oynamayı bırakmıyoruz çünkü yaşlanıyoruz; yaşlanıyoruz çünkü oynamayı bırakıyoruz. " Oyun, enerjinizi ve canlılığınızı artırabilir ve hatta hastalığa karşı direncinizi artırarak en iyi şekilde çalışmanıza yardımcı olabilir. Aynı zamanda başkalarıyla işbirliğini öğretir, duygusal yaraları iyileştirebilir. (7)

 Araştırmalar, çocuk gelişiminde rol yapma oyununun öneminin sadece dil gelişiminin ötesine geçtiğini göstermektedir.(2) Oyunun çocukların yaratıcılığını ve problem çözme becerilerini geliştirebileceğini buldu.

Dramatik oyuna kitaplar ve okuryazarlıkla ilgili diğer materyaller eklendiğinde, çocukların daha çeşitli dil kullandıklarını ve okuma ve yazma etkinliklerinde artış gösterdiğini bulmuşlardır.(3) Hikaye bir başlangıcı, ortası ve sonu ile yeniden canlandıran çocuklar, gelişmiş hikaye anlayışının yanı sıra başkalarının farklı düşünceleri, görüşleri, duyguları ve inançları olabileceğine dair bir anlayış sergilemiştir.(4)

Özetle  hem eğlenceli hem öğreticidir. Soyut kavramlar kutunun dışında düşünebilmek, daha sağlıklı bir yaşam için hayat boyu süren oyunlar, oyuncaklar ve yeni dünyalar açılan kapıların peşini bırakmamanız dileğiyle....

Yazar : Utoy Blog Takımı

KAYNAK:

1)  1-1-1997 Language, Play, and Toy Sharing in Infancy Lisa A. Newland, Utah State University DigitalCommons

2) Smith ve Simon (1984)

3) Bagley ve Klass (1997) ve Stone ve Christie (1996),

4) Pellegrini ve Galda'ya (1980)

5) https://www.forbes.com/sites/shaheenajanjuhajivrajeurope/2020/10/01/empathetic-leadership-matters-more-today-than-ever-mattels-research-shows-the-importance-of-doll-play/?sh=6cf01916681a

6) Stuart Brown ( Ulusal Oyun Enstitüsü kurucusu) nörobilimci, Christopher Vaughan: Avery Trade, Reprint 2010. 

7) https://www.helpguide.org/articles/mental-health/benefits-of-play-for-adults.htm